پرونده ای مفصل و اختصاصی برای آلبوم « محتسب » با صدای " علیرضا عصار "

 

 

 

از نقد و بررسی آلبوم تا حواشی پیرامون آن

محتسب ، دیگر چه می توان گفت ؟!!

علیرضا بهمیاری : هفتمین آلبوم مستقل " علیرضا عصار" خواننده مطرح و محبوب پاپ کشور، پنجم آبان ماه امسال به صاحب امتیازی حوزه هنری و ازطریق شرکت پخش باربد روانه بازار موسیقی کشور شد .

 

 در این راستا پرونده ویژه ای را برای این مجموعه تدارک دیده ایم که در ادامه ملاحظه خواهید فرمود . گفتنی است در این پرونده ضمن نقد و بررسی آلبوم محتسب ، به حواشی پیرامون آن نیز اشاره خواهیم نمود :

 

دوباره عصار ....

 

بچه های موزسینی که حدود سالهای 69-70 در تهران با همدیگر آشنا شدند ، چند سال بعد به عنوان نسلی تازه در موسیقی پاپ ایران خود را معرفی کردند. این جوانان علاقمند و مستعد ، قطعاتی را در برخی استدیوهای خانگی ضبط می کردند ، کارهایی را در جمع های کوچک خود و برخی محافل خصوصی اجرا می کردند و مترصد این بودند که راهی جهت دیده شدن پیدا کنند. آنها به تدریج و با اصرار و پشتکار فراوان ، به تدریج از همان سالها وارد سازمان صدا و سیما شدند و تعدادی از آنها در سال 77 به عنوان خوانندگان ، آهنگسازان و تنظیم کنندگان جدید کشوربه مخاطبان معرفی شدند . به واقع آنها به عنوان نسل تازه موسیقی پاپ کشور، موسیقی پاپ را وارد فاز دیگری کردند . اگر چه قبل از آنها هم نسلی دیگر موسیقی پاپ را به شکل بسته تر و کنترل شده ای ارائه می کرد ولی این نسل تازه حرفهای نوین تر و جدی تری داشت . از آن گروه چندنفره علیرضا عصار و فواد حجازی جزو با استعدادترین و متفاوت ترین ها بودند و به همین دلیل نیز توانستد دوام کاری بیشتری داشته باشند .

 

عصار بر خلاف بسیاری از خواندگان مشهور، خود با موسیقی و نوازندگی آشنایی خوبی  داشت و سالها پیانو تدریس کرده بود و همچنین انس ویژه اش با اشعار کلاسیک ، نحوه خواندن متفاوت و هوش فوق العاده وی ، باعث شد تا به عنوان تنها خوانده صاحب سبک پاپ پس از انقلاب شناخته شود . اجرای ترانه ها و به خصوص اشعار قوی در کنار موسیقی های نوین و جذاب و انتخاب آثاری با موضوع های اجتماعی – مذهبی – میهنی و حتی سیاسی  ، با رویکردی بعضا انتقادی و گاهی مواقع اعتراضی ، در کنار آثاری با مضامین عاطفی – عاشقانه ، وی را به عنوان خواننده ای کاملا متفاوت از سایر همکارانش متمایز ساخت . این مولفه ها باعث شد تا وی سطح توقع مخاطبان جدی موسیقی از خود را ارتقا دهد و باعث شود مخاطب اشعار خوانده شده توسط وی را بپیذیرد و آن را باور داشته باشد ، گو اینکه شاید بسیاری دیگر از خوانندگان اگر همان آثار را اجرا هم می کردند آن چنان مورد پذیرش مخاطبان قرار نمی گرفت . به واقع وی راه خود را از تمامی خوانندگان چه داخلی و چه لس آنجلسی جدا کرده و مسیری را انتخاب نمود که با همگی آنها تفاوتهای معناداری داشت . همچنین باید اذعان کرد عصار طی این سالها هم مقبول مردم بوده و هم توانسته نظر مسئولان را برآورده سازد . البته این دلیل نمی شود که وی در آثارش هرگز مانند برخی باج دهد که این باج هم می تواند به مخاطب عام و یا تهیه کنندگان موسیقی و در شکل عموم آن بازار باشد و یا به مسولان . بلکه وی در قالب هنرمندی مستقل حتی آثار سفارشی را هم به نوعی اجرا کرده که با باورش سنخیت لازم را داشته باشد و نوع نگاه وی به موسیقی این مقبولیت عمومی را حاصل کرده است . به همان اندازه که تندترین آثار سیاسی و انتقادی را می خواند در مهم ترین مراسم های رسمی برگزار شده هم جزو نخستین گزینه های خوانندگی محسوب می شود و قطعا این مقبولیت عمومی کار دشواری است که از عهده هر هنرمندی بر نمی آید و البته این به معنای راضی نگه داشتن همه نخواهد بود .

 

خواننده ای که طی تمام سالهای فعالیتش ، توانسته مخاطبانی از قشر فرهیخته و موسیقی فهم جامعه را هدف گذاری نماید باید دید در آلبوم محتسب تا چه میزان به اهداف خود نائل شده است ؟

 

5 سال بعد ....

 

علیرضا عصار اصولا خواننده گزیده کاری است . این کم کاری و گزیده کاری طی این سالهای اخیر تشدید شده است . وی پس از همکاری با شهرداد روحانی در مقام تنظیم کننده در مجموعه عظیم ولی قدرندیده " نهان مکن " در سال 85 دیگر آلبومی را منتشر نکرد تا پاییز امسال که به یک باره با دو مجموعه حضور مقتدری را تجربه نمود . وی البته طی این چند سال غیبت ، بعضا کنسرتهایی را در شهرهای مختلف ایران برگزار کرد و بدبن گونه غیبت خود را تا حدودی موجه ساخت . به هر حال وی طی آن پنج سال به جز قطعه ای که به یاد شهید آوینی در سال 88 اجرا کرد و قطعه ای که به مناسبت بیداری اسلامی در تابستان 90 در کنسرت خود برای نخستین بار اجرا نمود ، هیچ اثر دیگری با صدای وی به صورت عمومی منتشر نشد .

 

فواد حجازی ؛ موزسینی توانمند ولی کم کار

 

فواد حجازی یارهمیشگی عصار طی دو دهه اخیر بوده است . موزسینی متبحر و باسابقه که در زمینه تنظیم موسیقی های باکلام پاپ جزو برترین هاست . وی در همان سالهای نخست فعالیتش به عنوان نوازنده ای ماهر و تنظیم کننده ای پیشرو شناخته شد ؛ تنظیم کننده ای که چه در اجرای کارهای ارکسترال و پرحجم و چه در تنظیم قطعاتی با ساختار موسیقی های الکترونیک توانست نظر مخابان و اهالی موسیقی پاپ را جلب نماید . یکی از مزایای آثار حجازی عدم تقلید وی از تنظیم کنندگان قدیمی بود ؛ وی توانست موسیقی روز پاپ را در سطح بالایی به نحو احسن ارئه نماید و برخی از خوانندگان جوان ، تعدادی از برترین آثار خود را با همکاری وی پدید آوردند .

 

اگر بخواهیم راحت تر درباره وی حرف بزنیم باید اذعان کنیم فواد حجازی با توجه به تجربه های بی تکرارش ، به همراه بهروز صفاریان ، برترین تنظیم کننده موسیقی پاپ پس از انقلاب اسلامی محسوب می شود . البته کارنامه فواد در نیمه دوم دهه 70 درخشان تر و رنگین تر است .

 

حجازی پس از انتشار آلبوم " ای عاشقان " در سال 82 با صدای عصار، دیگر در هیچ آلبومی  به صورت پررنگ حاضر نشد . البته مهاجرت وی به کشور فرانسه در سال 85 هم مزید بر علت شد وبه همین دلیل حضور وی در موسیقی پاپ بسیار کم رنگ شد . حجازی طی 8 سال اخیر به جز عصار همکاری های محدود دیگری نیز داشت . ساخت ملودی و تنظیم 5-6 قطعه با صدای " حسام لرنژاد " که البته هیچ گاه در قالب یک مجموعه منتشر نشدند و برخی از آنها برای پخش به صدا و سیما سپرده شدند از جمله ساخته های حجازی بود .

 

تنظیم 4 قطعه با صدای " محمد اصفهانی " دیگر همکاری حجازی با خواننده ای به جز عصار بود که البته این کارها نیز به جز یک قطعه که تیتراژ سریالی تلویریونی بود تا به امروز منتشر نشده اند .

 

همچنین ساخت و تنظیم قطعه « ضامن آهو » با صدای " حمیدرضا گلشن " در آلبومی با همین عنوان ، دیگر اثر منتشر شده این تنظیم کننده در سال 90  بود که البته دو – سه سال پیش ساخته شده بود.

 

خود حجازی در مصاحبه ای ، یکی از دلایل کم کاری اش را مجوز نگرفتن قطعات ساخته شده توسط خود از سوی وزارت ارشاد اعلام می کند و می گوید از بین 30 قطعه ساخته شده طی چند سال اخیر فقط چند قطعه معدود مجوز انتشاردریافت نمودند .

 

البته باید مسافرتهای پیاپی وی به فرانسه را هم به این مورد افزود . وی طی این 5 سال بین تهران و فرانسه در رفت و آمد بوده است .

 

 گفتنی است بین زوج هنری عصار و حجازی دو سه سال نیزجدایی افتاد و در این مدت عصار نهان مکن را با روحانی کار کرد . اما این دو دوست قدیمی از سال 88 و طی دو سال اخیر همکاری مشترکان را از سر گرفتند و دو آلبوم تازه تهیه کردند . گرچه برخی قطعات آلبوم محتسب به همکاری های سالهای قبل این دو برمی گشت .

 

 حال باید دید این تنظیم کننده که علاقه چندانی به همکاری با خواننده ای به جز عصار ندارد آیا همین روند را ادامه خواهد داد یا تغیراتی در آن ایجاد خواهد کرد و با خواننده دیگری  نیز به همکاری خواهد پرداخت ؟

 

حذف شاهکار

 

شاهکار بینش پژوه به عنوان ترانه سرا ، از آلبوم دوم عصار حضور پررنگی در کارهای این خواننده داشت و به یکی از همکاران همیشگی عصار تبدیل شد . در آلبوم های دوم ، سوم ، پنجم و ششم عصار 11 ترانه از سروده های شاهکار اجرا شد و آخرین همکاری این دوبه کار " ایران من " ( قطعه مربوط به جام جهانی فوتبال ) برمی گشت و پس از آن همکاری عصار و شاهکار به دلایلی که هیچ گاه رسانه ای نشد ، قطع گردید .

 

 بینش پژوه از آن به بعد وارد فاز دیگری شد و شاید هم برای رو کنی ! آلبومی شبه ارکسترال را تهیه نمود . وی کارهایش را در ایران ضبط کرد ولی برای تهیه کلیپ ها متوسل به برخی ارکستر سمفونی های اروپایی شد و البته بعضا با حقه های تصویری طوری اجرای خود را به نمایش می گذاشت که گویا در جمع تماشاگران فراوان اروپایی این قطعات اجرا شده اند . نکته جالب این دسته از کارهای وی ، مضمون نازل و مبتذل برخی ترانه های اجرا شده بود که به نوعی می توان گفت ترانه هایی در حد ساسی مانکن ! را با ارکستر سمفونیک های بزرگ به اجرا در آورده بود . اجرایی دونفره با خوانندگان زن اروپایی نیز مورد دیگری بود که وی بر آنها تاکید می کرد . به هر حال این ترانه سرا که همکاری های معدودی با خوانندگان لس آنجلسی را نیزدر این مدت تجربه کرد اکنون در داخل کشور با ممنوعیت کاری مواجه شده است و به جز قطعه " خلیج فارس " با صدای روزبه نعمت اللهی  اثری در داخل کشور از سروده های وی عرضه نشده است . به هر حال وضعیت کاری وی در حال حاضر کاملا مبهم است .

 

گفتنی است شاهکار بینش پژوه قبل از همکاری با تیم عصار – حجازی خود به عنوان نوازنده ، خواننده و آهنگساز تجربه هایی را در عالم موسیقی کسب کرده بود .

 

لازم به ذکر است پس از حذف شاهکار از تیم عصار ، " افشین مقدم " به عنوان ترانه سرای ثابت با این خواننده به همکاری پرداخت که این همکاری ها تا به امروز تداوم داشته است .

 

مجوز یا وسواس ؟ / سیاست سکوت

 

کم نیستند خواندگانی که به محض مجوز نگرفتن قطعه ای با صدای خود ، با کمک دوستان رسانه ای به هیاهو و سروصدا روی می آورند ؛ گرچه بعدا مشخص می شود که خیلی از این جوسازی ها چندان مهم و موثر هم نبوده است . ولی در مقابل معدود خواننده هایی هم هستند که چندین برابر این معترضان بعضا همیشگی با مشکل مجوز و ممیزی نیز مواجه اند ولی هرگز تمایلی به ایجاد این هیاهوها ندارند . عصار خواننده ای است که بر خلاف برخی همکاران حاشیه ساز و حاشیه دوست خود ، کاملا در سکوت خبری کارهایش را به سرانجام می رساند . هرگز با خبرنگاران روابط صمیمانه ای که برخی خوانندگان و موزسین ها و ترانه سراها استاد این کارهاهستند ، را ایجاد نمی کند .

 

وی با وجود اینکه در اکثر آلبوم هایش با مجوز ممیزی در اشعار مواجه می شود ولی این موارد را همگانی نمی کند و در سکوت کامل کارهایش را انجام می دهد . مثلا قطعه " محتسب " در این آلبوم قرار بود در آلبوم ای عاشقان در سال 82 جای بگیرد ولی به دلیل عدم صدور مجوز کلام ، 8  سال در آرشیو وی باقی ماند . حتی در این آلبوم نیز برخی قطعات به دلیل مشکل مجوز در آخرین لحظات کنار گذاشته شدند .

 

برخی قطعات مانند : " عالیجناب " و" شکنجه های زندگی " از سروده های مقدم مجوز انتشار در آلبوم محتسب را دریافت نکردند و بالاجباراز این آلبوم کنار گذاشته شدند . همچنین " تهدید " ،" رنج رعیت " ، " کافکا " و ... از دیگر ترانه های مجوز نگرفته عصار طی این سالها هستند . همچنین ترانه هایی از " افشین یداللهی " هم برای قرار گرفتن در این آلبوم با مشکل مجوز مواجه شدند .

 

البته عصار دو قطعه روایت حق (درباره شهید آوینی ) و از خواب گران خیز ( سروده مشهوراقبال لاهوری ) را نیز در اختیار داشت که ترجیح داد در این آلبوم از آنها استفاده نکند. پس به واقع این خواننده اگر با مشکل مجوز قطعات همراه نباشند در وضعیت کنونی دو آلبوم منتشر نشده در اختیار دارد .

 

 

کاور محتسب

 

آلبوم محتسب به صورت والتی عرضه شده است . قطعا این نوع بسته بندی باب طبع هوادارن این خواننده نیست . آلبومی دو لت که می توانست خیلی مفصل تر از وضعیت کنونی باشد . با توجه به اینکه حوزه هنری که یک مرکز دولتی است و مطمئنا از بودجه بیشتری نسبت به شرکتهای خصوصی برخوردار است امتیاز این آلبوم را در اختیار داشت باید با کیفیت بهتر و بسته بندی مرغوب تری محتسب را منتشر می ساخت .

 

نمای اصلی آلبوم ، تصویر خواننده را درحالی نشان می دهد که تا حدودی صورت خود را به یک طرف متمایل کرده و چیزی بیشتر از نیم رخ وی را نمایان می سازد . خواننده در حالی که نوری به صورت وی تابیده شده است به نقطعه ای متمایل به بالا خیره شده و درپس زمینه تصویر ، جرقه ای نیز دیده می شود . پیراهن مشکی خواننده با رنگ قرمز همراه شده است ؛ دربخشی از آلبوم که نام خواننده و آلبوم را درج کرده که هماهنگی مناسبی در این زمینه ایجاد شده است . در داخل جلد نیز تصویری از فواد حجازی و عصار دیده می شود . آن سوی جلد نیز شناسنامه قطعات و نام نوازندگان و سایرعوامل آلبوم درج شده است . اصولا در آلبوم های پیشین ، عصار یادداشتی را درباره آلبوم جدیدش می نوشت که در آلبوم کنونی خبری از این هم نیست .

 

 

نوازندگان :

 

در آلبوم محتسب جمعی از برترین نوازندگان کشور حضور داشته اند . گفتنی است در این آلبوم از سازهای : تار ، ویلن ، ویلنسل ، فلوت ، گیتار ، پرکاشن ، سازهای کوبه ای ، سلو آلتو ، ساکسیفون و سازهای الکترونیک استفاده شده است . لازم به ذکر است این سازهای توسط نوازندگانی چون : زنده یاد شهریار فریوسفی ، مازیار ظهیرالدینی ، میثم مروستی ، کریم قربانی ، ناصر رحیمی ، فیروز ویسانلو ، همایون نصیری ، کورش بزرگپور ، عمادرضا نکویی و فواد حجازی ، نواخته شده اند .

 

با توجه به نام برخی نوازندگان ، مشخص است که برخی قطعات در سالهای گذشته ضبط شده اند . مثلا شهریار فریوسفی در سال 88 درگذشته است و همچنین عمادرضا نکویی هم 4-5 سال پیش به لس آنجلس مهاجرت نموده است .

 

 

 

بررسی قطعات آلبوم « محتسب » :

 

گفتنی است تمامی قطعات آلبوم توسط " فواد حجازی " تنظیم شده است .

 

 

گفت هشیاری بیار اینجا کسی هشیار نیست !

 

 

1 – محتسب = شعر : پروین اعتصامی – آهنگ : فواد حجازی

 

نخستین قطعه آلبوم در فضایی تمام الکترونیک و تا حدودی شبه فانتزی آغاز می شود و ادامه پیدا می کند . در ثانیه 42 تار به همراه سازهای کوبه ای وارد فضای این موسیقی می شود و البته پرکاشن نیز با آن همراه می گردد . پس از اورتور یک دقیقه ای ، خواننده کار خود را شروع می کند : ( محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت ... ) روند اجرا تا حدود 40 ثانیه تداوم پیدا می کند و پس از آن بخش بی کلام با حضورپررنگ تار ادامه  می یابد. پس از دقایقی خواننده به گامی بالاتر می رود و به اجرا مشغول می شود . در ضمن موسیقی با اوج و فرودهایی همراه است . پس از آن بخش بدون کلام فرا می رسد و سپس شعر این قطعه از بیت ابتدایی دوباره اجرا می شود . در ادامه موسیقی خلوت تر می شود و این بخش اجرا می گردد : گفت باید حد زند هشیار مردم مست را / گفت هشیاری بیار اینجا کسی هشیار نیست ) که البته مصرع دوم را خواننده با لحنی طعنه آمیز و به همراه پوزخندی ادا می کند .

 

( گفت جرم راه رفتن نیست ره هموار نیست ) نحوه ادای " هموار" با طنزی خاص از جانب خواننده همراه است .

 

در بخش پایانی اورتور ابتدایی جریان پیدا می کند و قطعه بدین نحو به پایان می رسد .

 

در حاشیه : فضای روایی و داستان گونه شعر به شدت تصویری است . این شعر جدل های کلامی محتسب ( آن کس که امر به معروف و نهی از منکر می کند ) و مستی را روایت می کند که با رندی ها و حاضرجوابی های  مست همراه می شود . خواننده در اجرای خود توانسته به خوبی لحن مربوط به محتسب و همچنین مست را ادا نماید و لحن هرکدام ، که اولی از تحکم و قدرت برخوردار است و لحن دومی که با زیرکی و به نوعی چیزی را جدی نگرفتن ، همراه است بیان نماید . با توجه به اینکه این شعر روایتگرفضایی کهن است به همین لحاظ استفاده از ساز تار بسیار هوشمندانه صورت گرفته است و اجرای کاملا تکنیکی و سریع استاد شهریار فریوسفی رنگ خاص و طراوت ویژه ای به این کار بخشیده است .

 

 با توجه به تصویری بودن این قطعه به راحتی می توان برای آن کلیپی تصویری تهیه نمود .

 

این قطعه به لحاظ مضمونی کاری انتقادی است که این وجه به خوبی در آن لحاظ شده است و البته طنزی آشکار و نهان هم با آن آمیخته شده است که آن را دلچسب تر می کند . به واقع جدیت و عدم جدیدت و طنز مورد نظر در تمامی ارکان قطعه مورد توجه خوبی قرار گرفته است .

 

لازم به ذکر است این قطعه قرار بود در سال 82 و در آلبوم ای عاشقان جای بگیرد که به دلیل عدم صدور مجوز تا به امروز منتشر نشده بود .

 

در مجموع این قطعه در تمامی ارکان خود واجد ویژگی های برجسته ای است . به خصوص اجرای خواننده به ویژه در آکسان گذاری های مناسب و نحوه ادای کلمات جان تازه ای به این شعر بخشیده است .

 

سوالی که باید مطرح کرد این است که چرا شعر این قطعه چندسالی پشت سد مجوز قرار گرفته بود ؟

 

 

 

گرفتار تو که هستم ، بدم میاد از آزادی !

 

 

2 – سهم من = ترانه : افشین مقدم – آهنگ : عصار

 

این اثر با نوای پیانو شروع می شود و بلافاصله خواننده هم اجرای خود را در فضایی آرام آغاز می نماید . خواننده ، ترانه عاشقانه مثبت این کار را با لحنی احساسی اجرا می کند . ( زمین می لرزه و اینجا / یکی بی ترس خوابیده – تو عشق تو یه چیزی هست / که آرامش به من میده )

 

 روند اجرایی خواننده تداوم دارد تا اینکه قطعه از زمان 45/1 وارد فاز دوم می شود که ویلن ها در کنار سازهای الکترونیک افزوده می شوند و قطعه پرحجم تر و شبه ارکسترال می شود . پس از آن خواننده به اجرای خود می پردازد : ( گرفتار تو که هستم / بدم میاد از آزادی ! )

 

اجرا کننده اوج و فرودهای لازم را متناسب با ترانه ارائه می کند . در ادامه باز پیانو و سازهای افزودنی الکترونیک فضای کار را در اختیار می یگرند و خواننده با احساس لازم قطعه را به سرانجام می رسانند . پس از آن در زمان 12/4 موسیقی پرحجم تر می شود و فضای ارکسترال پیدا می کند ، قطعه به اوج می رود ، از حجم آن کاسته می شود و به تدریج به پایان می رسد .

 

در حاشیه : این قطعه عاشقانه مثبت در فضایی آن چنان رویایی ارائه می شود که شنونده مایل است همچنان ادامه داشته باشد و به راحتی می تواند با آن ارتباط برقرار سازد . کشش ایجاد شده ، هم به خاطر موسیقی آرامش بخشی است  که در آن جریان دارد و هم ترانه آن که پرداخت مناسبی دارد . در ضمن خواننده هم تمام سعی خود را می کند که حس آن را به نحو مطلوبی منتقل سازد .

 

این قطعه جزو کارهای خوب آلبوم است که تمام بخشهای آن در وضعیت موفقی قرار دارند . قطعه به لحاظ کلام نیز جزو عاشقانه خوب این سالها قرار می گیرد . ترانه گرچه ظاهری ساده دارد ولی مفاهیم مهمی را منتقل می سازد . در ضمن کلام با سبک و سیاق خواننده هم تناسب معنایی و اجرای دارد . در مجموع این قطعه از جذابیت های لازم جهت بارها شنیده شدن برخوردار است .

 

عوامل برنامه رادیو هفت در نخستین روز انتشار آلبوم محتسب ، بخشی از این قطعه را از تلویزیون پخش نمودند .همچنین در هفته های بعد نیز قطعاتی چون تکلیف و شاه جهان را روی آنتن بردند .

 

 

کسی عاشق تر از من نیست / خودت هم اینو می دونی !

 

 

3 – تکلیف و روشن کن = ترانه : افشین مقدم – آهنگ : فواد حجازی

 

با یک فضاسازی سریع الکترونیکی این قطعه شروع می شود و به تدریج شکل تکنو پیدا می کند و در ادامه به چیزی مابین ترنس و هاوس تغیر شکل می دهد ، چون دقیقا شبیه هیچ کدام از این سبک ها نیست . در ثانیه 44 خواننده شروع به اجرا می کند که با انعکاس موسیقی و صدای اجراکننده برخوردار است و صدا هم از دو لاین می آید و به اصطلاح دو صدایی می شود و این روند تداوم می یابد . در ادامه مقداری فضا تغییر جهت می دهد و با نوعی فضاسازی الکترونیکی مواجه می شویم که در ادامه در حالی که موسیقی سکون پیدا کرده است ساکسیفون فضا را در اختیار می گیرد و برای لحظاتی موسیقی در این حال و هوا سیر می کند . در ادامه باز موسیقی به شکل تکنو در می آید و خواننده نیز به اجرا می پردازد ،  در اوج و پس از آن ترجیع بند را نیز اجرا می کند : ( بیا تکلیف و روشن کن ( 2 بار ) / نه اینجوری که مجنونی – کسی عاشق تر از من نیست / خودت هم اینو می دونی )

 

درحاشیه : اولین نکته ای که در ارتباط با این قطعه باید گفت این است که چرا تنظیم کننده شکلی از ریمیکس را در این قطعه پیاده کرده است . اصولا ریمیکس برای قطعه ای است که در یک آلبوم ورژن اصلی آن اجرا شده باشد و برای بار دوم آن را به این شکل در می آورند . نکته دوم تنظیم ضعیف این قطعه است . استفاده از سمپل های کاملا قدیمی و دمده شده در این اثر ، باعث می شود که شنونده آن را پس بزند . انگار این قطعه یک دهه پیش تنظیم شده است چون ما این روزها دیگر بهترین ترنس ها و هاوس ها را می شنویم وچنین تنظیمی نمی تواند قابل قبول باشد .  تنظیمی که دقیقا هیچ کدام هاوس و ترنس ها هم نیست خود جای سوال دارد .

 

در ضمن ترانه به شدت معمولی این قطعه هم مزید بر علت شده که آن چنان دیده نشود . مشخص نیست که چرا خواننده این ترانه معمولی را جهت اجرا انتخاب کرده است .

 

در مجموع این قطعه که در ذم جدایی و تردیدهای بین ماندن و رفتن را در فضایی عاطفی بیان می کند جزو آثاری است که به راحتی میشد از آلبوم حذف کرد و قطعه عاشقانه قوی تری را جایگزین آن نمود .

 

 

چو تو پیدا شوی بر من ، مسلمانم به جان تو !

 

 

4 – به جان تو = شعر : مولانا – آهنگ : عصار

 

این کار در فضای اسلوی الکترونیک با همراهی سولوآلتو شروع می شود . در ادامه سازهای پایه ای الکترونیک در زمینه شنیده می شوند . در پی آن ویلنسل نیز به این فضا افزوده می شود که ملودی را می نوازد و این روند ادامه پیدا می کند . حالت سکون و لحن محزونی که به کار وارد می شود زمینه را برای اجرای خواننده مهیا می سازد . در زمان 18/1 خواننده به آرامی شروع به اجرا می کند . دگر باره بشوریدم بدانسانم به جان تو ... ) موسیقی الکترونیک یک روند ثابت را طی می کند و خواننده هم به اجرای خود مشغول است . در بخش بی کلام فضاسازی الکترونیک ادامه می یابد و آلتو نیز با آن همراهی می کند . پس از حدود 30 ثانیه باز خواننده اجرای این شعر نه چندان راحت را پی می گیرد . همچنین در میانه ها زهی ها هم افزوده می شوند . در ادامه بخش بی کلام جریان پیدا می کند و قطعه در همین فضا به پایان می رسد . ( تو عید جان قربانی و پیشت عاشقان قربان / بکش در مطبخ خویشم که قربانم به جان تو )

 

در حاشیه : اصل تنظیم بر یک موسیقی سمپلی یکنواخت استوار است و همین مورد لطمه جدی را به اثر وارد ساخته است . مشخص نیست چرا تنظیم کننده این تنظیم ساده را برگزیده است .

 

در مجموع این قطعه در بخش تنظیم لطمه جدی را خورده است . خواننده گرچه اوج و فرود و تغییر لحن با معانی شعر را ایجاد می کند ولی تنظیم ثابت بدون اینکه این تغییرات را همراهی کند راه خود را طی می نماید . ریتم یکنواخت و تکراری در تنظیم مشاهده می شود و ملودی هم در همین راستا حرکت می کند . با وجود اینکه فضایی معنوی بر شعر استوار است فضای تا حدودی غربی موسیقی شاید برای این کلام مناسب نباشد .

 

نام قطعه که در خود شعر هم استفاده شده ( به جان تو ) کاملا امروزی است که این هم از عجایب شعر مولانا ست که پس از گذشت چند قرن اصطلاحی کاملا امروزی و کاربردی در آن یافت می شود . شاید همین عبارت هم باعث ترغیب خواننده جهت اجرای این شعر که البته کلا چه به لحاظ ساختار و مفاهیم شعر دشواری است ، برای اجرا بوده است .

 

گفتنی است این قطعه تا به امروز تنها اثری از این آلبوم است که مجوز پخش رسمی از صدا و سیما را کسب کرده است .

 

 

وقت اومدن تموم ثانیه ها رو جواب کن !

 

 

5 – نفس = ترانه : افشین مقدم – آهنگ : حجازی

 

پنجمین قطعه به شکل الکترونیک شروع می شود و در ضمن در خلال آن زهی ها و همچنین گیتار حضور دارند . کار به صورت شبه اسپنیش به سمت جلو حرکت می کند و پرکاشن نیز در زمینه به گوش می رسد . در ثانیه 36 خوانده شروع به خواندن می کند . ( یه نفس دور از تو بودن / واسه من ماهی و سالی – با یه عکس و چن تا نامه ( به نظر می رسد در حال حاضر دیگر " نامه " در ترانه های عاشقانه چندان کاربرد عملی نداشته باشد و بیشتر به سالهای قبل برمی گردد ) / پر نمیشه جای خالی ) 
 خواننده کماکان به اجرای این ترانه عاشقانه ادامه می دهد : ( وقت اومدن تموم ثانیه ها رو جواب کن ... )

 

در زمان 47/1 و در بخش بدون کلام فلوت فضای قطعه را در اختیار می گیرد و پس از لحظاتی که قطعه لحن محزونی پیدا می کند نوبت به خواننده می رسد که در اوج این بخش را اجرا می نماید . در این بخش صدای خواننده به صورت دو صدایی در می آید و دوبار بخشی از ترانه را اجرا می کند . خواننده در این بخش از قسمت جدی تر صدای خود بهره می برد . پس از آن با تغییر فضای موسیقی لحن خواننده نیز عوض می شود و مانند بخشهای آغازین قطعه ، به صورت ملایم تر و در گام پایین تر به اجرا می پردازد . قطعه در همین فضا به پایان می رسد .

 

در حاشیه : خواننده در اجرای این قطعه و در بیشتر قسمتها از بخش نرم تر صدای خود جهت اجرا استفاده نموده که می تواند جنبه آموزشی برای خوانندگان جوان تر و کم تجربه داشته باشد که در اجرا باید به موسیقی و نوع کلام نیز توجه شود و به یکباره با یک لحن و نوع اجرا تمام یک آلبوم را اجرا نکنند .

 

گرچه تلفیق ترانه ، ملودی و تنظیم در این قطعه مناسب صورت گرفته ولی فضای کلی قطعه چندان جدید نیست و تنظیم این قطعه شبیه آثاری است که تنظیم کننده اواخر دهه 70 ارئه می کرد و ابتکاری در آن دیده نمی شود .

 

ترانه این قطعه هم کاری کاملا معمولی است و خواننده می توانست ترانه های عاشقانه بهتر و قوی تری را جهت اجرا برگزیند . در مجموع این قطعه جزو کارهای ضعیف آلبوم است که می شد جایگزین بهتری برای آن پیدا نمود .

 

 

 

چون دوست دشمنی کرد ، دیگر چه می توان گفت !!

 

 

6 – دیگر چه می توان گفت = شعر : دکتر مظاهر مصفا – آهنگ :

 

در همان آغاز با حضور زهی ها و درام با همراه سمپل ها قطعه شروع می شود . این کار آغاز پرحجم و تا حدودی تهاجمی دارد . در ادامه قطعه وارد فضایی ملایم تر و خلوت تر می شود . در ثانیه 49 خواننده شروع به اجرا می کند و دوبار پیاپی بیت نخست را با تاکید و سکون می خواند : ( چون دوست دشمنی کرد / دیگر چه می توان گفت – با یار ناجوانمرد / دیگر چه می توان گفت )

 

پس از آن زهی ها و درام در پس زمینه شنیده می شوند و اجرا ادامه می یابد و باز هم بیت اول اجرا می شود . در بی کلام موسیقی اوج می گیرد و فضا جهت اجرای دوباره خواننده مهیا می شود و وی هم به گامی بالاتر می رود و این چنین می خواند : (مردانگی چو شد ننگ / بر مرد عرصه شد تنگ – فهلی چو خاری آورد / دیگر چه می توان گفت )

 

در ادامه خواننده ترجیع بند را که بیت نخست قطعه می باشد را در حالت خلوت تری از موسیقی به اجرا می رساند . در پی آن موسیقی ملایم تر می شود و کار به تدریج محو می شود و قطعه به پایان می رسد .

 

در حاشیه : این شعر جزو بهترین آثار این آلبوم محسوب می شود . این کارطی سالهای گذشته در کنسرتهای خواننده اجرا شده بود و حتی عنوان آن به عنوان شعار کنسرت خواننده نیز انتخاب شده بود . درباره این شعر می توان چنین گفت که شعری بسیار پرمفهوم که برداشتهای مختلفی را می توان از آن داشت . این شعر انتقادی را می توان به خیلی از موارد تعمیم داشت و هر شنونده بسته به حال و هوای خود می تواند درک و برداشتی برای خود داشته باشد .

 

 گفتنی است دکتر مصفا ، دایی فواد حجازی است و بر همین اساس چند شعر این استاد ادبیات فارسی و شاعر مصاصر ، طی این سالها توسط برخی خوانندگانی که با حجازی همکاری داشته اند مانند : عصار ، خشایار اعتمادی و حسام لرنژاد اجرا شده است . شاید اگر این قرابت فامیلی وجود نداشت این اشعار هرگز به مرحله اجرا نمی رسیدند . و سوالی که در این میان این مطرح می شود این است که چقدر اشعارمناسبی جهت اجرا توسط شاعران مشهور و حتی گمنام معاصر وجود دارد که خوانندگان و موزسین ها به دلیل اینکه اسیر ترانه های بی مایه و سخیف شده اند هرگز به دنبال اجرای آنها نمی روند . به واقع این قطعه مناسب اجرا ی موسیقایی است و مفاهیم بلندی در آن نهفته است . به هر حال حیف بود که اگر این شعر فقط در یک کتاب منتشره باقی می ماند و این چنین عمومی تر نمی شد .

 

اما به لحاظ تنظیم ، به نظر می رسد با توجه به بار معنایی این شعر اگر تنظیمی حماسی تر بر روی آن صورت می گرفت و کاری ارکسترال تولید می شد  تناسب معنایی بهتری با این شعر ویژه می داشت . مثلا اگر شروع قطعه با اجرای بیت نخست که ترجیع بند آن نیز هست به صورت گروه کر مردانه اجرا می شد و به تبع آن خواننده اجرا را پی می گرفت جلوه دیگری می داشت . در مجموع شاید تنظیمی با شکوه تر می توانست این قطعه را خاص تر کند . در وضعیت کنونی می توان ادعا کرد حق مطلب در اجرای موسیقی و حتی خواننده در قبال این شعر ادا نشده است . البته ملودی این قطعه نسبت به تنظیم در وضعیت بهتری قرار دارد .

 

 

 

شاه همه جهان تویی / اصل همه کسان تویی

 

 

7 – شاه جهان = شعر : مولانا – آهنگ : عصار

 

این اثر در فضایی وهم آلود شروع می شود و پس از ثانیه هایی خواننده در فضایی ملایم شروع به اجرا می نماید و این روند را ادامه می دهد تا ثانیه 53 که قطعه به صورت شش و هشت سنگین تغییر شکل می دهد و البته خواننده کماکان به اجرای خود مشغول است . زهی ها ، گیتار و پرکاشن در بخش بدون کلام با موسیقی الکترونیک همراهی می کنند . لحظاتی بخش بدون کلام به پیش می رود و دوباره خواننده به اجرای خود مشغول می شود . در ادامه صدای اجرا کننده دو صدایی می شود و موسیقی نیز تغیر لحن می دهد و پس از آن به همان حالت معمول در می آید ، خواننده کماکان می خواند و در ادامه بخش بی کلام به پیش می رود . پس از لحظاتی خواننده بخش پایانی اجرا را انجام می دهد و بخش بدون کلام پایان بخش این قطعه است .

 

در حاشیه : مضمون این قطعه در باره خداوند متعال است . با توجه به شعر سنگین مولانا و مفاهیم عمیق آن موسیقی تقریبا شاد و ریتمیک می تواند کمکی شایانی جهت پیشبرد این هدف داشته باشد ...

نظرات شما عزیزان:

نويسنده : ADMIN | تاريخ : برچسب:آلبوم محتسب,علیرضا عصار,

| نوع مطلب : <-CategoryName-> |